Η ονοματοδοσία του οινοπνεύματος

Πολλές είναι οι ονομασίες που δόθηκαν κατά καιρούς στο θαυματουργό προϊόν της απόσταξης, κατά την εξέλιξη της μεθοδολογίας παρασκευής του. Παρόλα αυτά, είναι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι η ονομασία που επικράτησε τελικά στο δυτικό κόσμο εμφανίζεται στον 16ο πια αιώνα.
Γραπτά κείμενα του 12ου αιώνα από την Ιταλική σχολή του Σαλέρνο, διακρίνουν το οινόπνευμα σε δυο τύπους: το νερό της φωτιάς (“aqua ardens”), και το νερό της ζωής (“aqua vitae”). Προφανώς, η διάκριση αφορά διαφορετικές περιεκτικότητες οινοπνεύματος. Υπάρχει σήμερα ποτό που ονομάζεται aquavit, του οποίου το άρωμα προέρχεται από συναπόσταξη οινοπνεύματος με σπόρους κύμινου και άνηθου. Κατά τον 13ο αιώνα ήδη αναφέρεται η έννοια ”spiritus vini” («πνεύμα του οίνου»), καθώς οι αποστάξεις προς παραγωγή οινοπνεύματος έχουν σαν αποκλειστική πρώτη ύλη το κρασί. Η ελληνική ονομασία του αλκοόλ, οινόπνευμα, προέρχεται από τη μετάφραση στα ελληνικά αυτού του λατινικού όρου. Κατά τα μέσα του ίδιου αιώνα ο Αρνώ ντε Βιλνέβ (Arnaud de Villeneuve), ο οποίος ήταν ο πρώτος που απέσταξε κρασί στη Γαλλία, ονόμασε το προϊόν της εργασίας του “eau-de-vie” (νερό της ζωής), πιστεύοντας ότι παρείχε τη δυνατότητα επιμήκυνσης της ζωής. Η ίδια ονομασία χρησιμοποιείται και σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ονομασία γενικώς των αποσταγμάτων οίνου.
Ο Παράκελσος όμως ήταν αυτός που του έδωσε την επικρατούσα διεθνώς ονομασία «αλκοόλ». Η λέξη αυτή προέρχεται από την αραβική λέξη “kuhl” (και βεβαίως το γνωστό μας πια αραβικό άρθρο «αλ») η σημασία της οποίας στην πραγματικότητα ήταν «ευγενική σκόνη», έννοια που περιελάμβανε γενικά τις καλλυντικές σκόνες. Οι αλχημιστές αργότερα εφάρμοσαν την ορολογία αυτή σε αρώματα που παραλαμβάνονταν ως προϊόντα απόσταξης και καθώς το οινόπνευμα ήταν επίσης προϊόν της διεργασίας αυτής, ο ύστατος των παλαιών αλχημιστών θεώρησε σκόπιμο να απλοποιήσει τα πράγματα.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Μ. Κ. Ασημιάδη, “Οινόπνευμα και πολιτισμός”.