Από τον εκδότη …

Στις μέρες μας, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ασχολούνται ερασιτεχνικά με την απόσταξη. Όπως και για οποιαδήποτε διεργασία, είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέτρα όχι μόνο για την επιτυχία του προϊόντος αλλά και για την ασφάλεια του παραγωγού-καταναλωτή.
 

Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΟ ΦΑΓΗΤΟ

Στην εποχή μας, που το τραπέζι για την πλειοψηφία των καταναλωτών δεν αποτελεί μόνο μια αναγκαία παρένθεση ενδυνάμωσης του οργανισμού στο πλαίσιο μιας ημέρας εργασίας, αλλά και μια εκδήλωση απόλαυσης και ψυχαγωγίας όποτε οι συνθήκες το επιτρέπουν, το κρασί είναι αναπόσπαστο τμήμα κάθε οργανωμένου γεύματος. Αυτό επιπλέον σημαίνει ότι όπως ακριβώς δεν συνδυάζεται ένα πιάτο με ένα άλλο (για παράδειγμα ψητό ψάρι με κοτόπουλο στο φούρνο), έτσι δεν μπορεί να καταναλωθεί με ευχαρίστηση οποιαδήποτε κρασί με οποιοδήποτε φαγητό.

Ο οίνος πάντοτε κάνει το γεύμα πιο ευχάριστο και δεν υπάρχει κανένας λόγος η οινοποσία να περιορίζεται σε ειδικές περιστάσεις. Το κρασί μπορεί να τέρπει οποιονδήποτε, με σχεδόν οποιοδήποτε πιάτο. ’λλωστε, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, έχει αποδειχθεί ότι η επίδραση του οίνου στην όρεξη είναι ευεργετική. Το σωστό πάντρεμα οίνου – φαγητού σε πολλούς μπορεί να φαντάζει ιδιαίτερα περίπλοκο, σε άλλους πάλι το πρόβλημα δεν υφίσταται : μπορούν να καταναλώνουν οποιοδήποτε κρασί με οποιοδήποτε φαγητό αρκεί να “κατεβαίνει”. Το τελευταίο μπορεί βέβαια να ισχύει για  πρόχειρα γεύματα, για πιο εξεζητημένα πιάτα όμως η επιλογή του σωστού κρασιού είναι πολύ σημαντική για τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση του καταναλωτή.

Προκειμένου να συνδυαστεί ένας οίνος με το φαγητό, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ορισμένα βασικά αρωματικά χαρακτηριστικά του. Κάποια από τα αρώματα που μπορούν να αναγνωριστούν σε λευκά κρασιά είναι αυτά του μήλου, του ανανά, του αχλαδιού, του κίτρου, της βανίλιας, της καραμέλας, της ελιάς, των μανιταριών. Σε ερυθρά κρασιά μπορούμε να αναγνωρίσουμε αρώματα μούρων, ροδάκινων, σταφίδας, δαμάσκηνων, κερασιού, ξύλου, καπνού, σοκολάτας, ταμπάκου και καφέ. Όλα τα παραπάνω βεβαίως εξαρτώνται από την ποικιλία του σταφυλιού, τις εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες του αμπελώνα καθώς και τις οινοποιητικές πρακτικές που έχουν χρησιμοποιηθεί.

Σημαντικότερες πάντως, σε ότι αφορά το συνδυασμό οίνου – φαγητού είναι  κάποιες πιο γενικές παράμετροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το κρασί. Η ξηρότητα είναι ένας όρος που αναφέρεται στην περιεκτικότητα του οίνου σε αζύμωτα σάκχαρα. Όπως έχουμε αναφέρει, το σταφύλι περιέχει μεγάλη ποσότητα σακχάρων τα οποία κατά την διαδικασία της αλκοολικής ζύμωσης μετατρέπονται σε οινόπνευμα, μερικώς ή ολικώς. Ένα πολύ ξηρό κρασί περιέχει ελάχιστη ποσότητα φυσικών σακχάρων ενώ ένα ημίγλυκο έχει σημαντική περιεκτικότητα σε αζύμωτα σάκχαρα. Σημαντικότατος επίσης παράγοντας, που αφορά κυρίως τα λευκά κρασιά, είναι η οξύτητα του οίνου, η οποία επιδρά στη στοματική κοιλότητα όπως περίπου το λεμόνι ή το ξύδι. Η Τρίτη σημαντική παράμετρος είναι η ταννικότητα του οίνου, που αναφέρεται στα ερυθρά κρασιά, και δίνει στη γεύση την αίσθηση του στυφού, ανάλογη με αυτή που προσδίδει ένα δυνατό τσάι.

Η πρώτη φροντίδα για το κρασί που πρέπει να καταναλωθεί στο τραπέζι είναι να βρίσκεται σε σωστή θερμοκρασία. Το εύρος των θερμοκρασιών που αφορά τους οίνους περιλαμβάνει τιμές που ξεκινούν από 8 ⁰C (για λευκούς, χωρίς ιδιαίτερα αρωματικά χαρακτηριστικά, οίνους) έως   20 ⁰C (για ερυθρούς μπρούσκους οίνους).  Μια γνωστή, λανθασμένη, τακτική είναι αυτή που θέλει το κρασί (ιδιαίτερα το λευκό) στο ψυγείο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες έχουν σαν αποτέλεσμα να μην αισθανόμαστε τα αρωματικά συστατικά του κρασιού καθώς το πίνουμε. Έχει έννοια μόνο αν το κρασί που έχουμε είναι τόσο χαμηλής ποιότητας που σε κανονική θερμοκρασία καθίσταται ανεπιθύμητο. Γενικά η βέλτιστη θερμοκρασία κατανάλωσης για ένα ερυθρό, ταννικό κρασί είναι γύρω στους 18 ⁰C, για ένα ροζέ γύρω στους      14 ⁰C και για ένα δροσερό λευκό στους 11 ⁰C.

Για να αναφερθούμε τέλος στο χρόνο στον οποίο ο οίνος θα βρίσκεται εκτεθειμένος στον αέρα πριν την κατανάλωσή του θα πρέπει να προβλέψουμε, στην περίπτωση που το κρασί το παίρνουμε από βαρέλι να γεμίζουμε το κανάτι όχι νωρίτερα από την έναρξη του γεύματος. Επίσης, όταν πρόκειται για εμφιαλωμένο κρασί, να το έχουμε σε όρθια στάση για τουλάχιστο μια ημέρα πριν την κατανάλωσή του έτσι ώστε τυχόν ίζημα που έχει αποτεθεί στα τοιχώματα να καταλήξει στον πυθμένα του μπουκαλιού. Το εμφιαλωμένο κρασί θα πρέπει να ανοιχθεί επίσης κατά την έναρξη του γεύματος.

Για τον αρμονικό συνδυασμό πιάτων – οίνων θα πρέπει να έχουμε κατά νου τις παρακάτω βασικές αρχές :

·        Το λευκό κρασί ταιριάζει με τροφές λευκής απόχρωσης ενώ το κόκκινο με τροφές σκούρας απόχρωσης.

·        Ελαφριά φαγητά συνδυάζονται με ελαφριά κρασιά ενώ βαριά και καρυκευμένα φαγητά με δυνατά και πλούσια κρασιά.

·        Εάν το γεύμα περιλαμβάνει περισσότερους του ενός διαφορετικούς οίνους είναι καλύτερα να ξεκινά με ελαφρούς και να τελειώνει με δυνατούς.

·        Αλμυρά και πικάντικα φαγητά ταιριάζουν αποκλειστικά με ξηρούς οίνους

·        Γλυκά φαγητά ή φρούτα, εναρμονίζονται με γλυκείς ή αφρώδεις οίνους.

·        Επιδόρπιοι οίνοι ή δυνατά ποτά (αποστάγματα) είναι προτιμότερο να καταναλώνονται στην αρχή ή το τέλος του γεύματος.

·        Σε ένα τραπέζι με μεγάλη ποικιλία πιάτων είναι προτιμότερο να καταναλώνεται λευκό κρασί σαν πιο ουδέτερο γευστικά από ένα έντονο ερυθρό.

Έχοντας υπόψη μας τους παραπάνω κανόνες μπορούμε να κάνουμε μια αναφορά σε μερικούς συνδυασμούς πιάτων – οίνων.

Ξεκινώντας από τα ορεκτικά, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ένα αρμονικό συνδυασμό ορισμένων από αυτά, ειδικά των θαλασσινών, με το ούζο. Εάν όμως πρόκειται να συνοδευτούν με κρασί, ιδανικό είναι ένα ελαφρύ λευκό τόσο όξινο όσο πιο όξινα ή αλμυρά είναι τα ορεκτικά.

Όταν το κυρίως πιάτο είναι το κρέας, όσο πιο κόκκινο είναι το χρώμα του και όσο πιο πικάντικη η σάλτσα του τόσο αρμονικότερα συνδέεται με ένα ερυθρό μπρούσκο κρασί. Το έντονα ταννικό ερυθρό κρασί ταιριάζει ιδανικά επίσης με πικάντικα μαγειρεμένο κυνήγι. Αντίθετα, λευκά κρέατα ή πουλερικά συνδέονται αρμονικότερα με λευκά ή ροζέ, μαλακά (χαμηλής οξύτητας) κρασιά.

Για φαγητό που έχει σαν βάση το ψάρι, προτιμάται ελαφρύ λευκό κρασί που ταιριάζει με την απαλή γεύση του ψαριού και όχι ένα δυνατό κόκκινο που μπορεί να την αλλοιώσει. Εάν στο ψάρι βρίσκεται έντονη η παρουσία του λεμονιού θα πρέπει και το κρασί να είναι αντιστοίχως όξινο. Ακόμα, ένα τηγανιτό ψάρι συνδυάζεται εξαιρετικά με μια ελαφριά ρετσίνα.

Λιπαρά αλλαντικά μπορούν να συνοδευτούν από ένα ροζέ κρασί, ενώ στα ζυμαρικά “πάει” περισσότερο το λευκό, εκτός και εάν η σάλτσα τους είναι πικάντικη οπότε θα πρέπει να προτιμηθεί ένα ερυθρό.

Ιδανικό κρασομεζέ αποτελούν, όπως είναι γνωστό, τα τυριά. Δεν ακολουθούν κάποιο ενιαίο κανόνα για το κρασί με το οποίο ταιριάζουν. Ένα λεπτό σε γεύση τυρί συνδυάζεται καλύτερα με ένα ελαφρύ λευκό κρασί, ενώ ένα γλυκό τυρί συνοδεύεται ευκολότερα από έναν ερυθρό οίνο. Τυριά με έντονη γεύση αντισταθμίζονται καλύτερα με ημίγλυκα κρασιά.

Φτάνοντας στα επιδόρπια, εννοώντας τα γλυκά, είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι ο καλύτερος σύντροφός τους είναι ένα ημίγλυκο ή γλυκό κρασί. Αυτού του είδους το κρασί μπορεί εξαιρετικά να συνοδεύσει φρούτα, ξηρούς καρπούς ή αποξηραμένα φρούτα.

Να συμπληρώσουμε τελειώνοντας ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις αφορούν μετριασμένη και αργή κατανάλωση τόσο των τροφών όσο και των ποτών καθώς η μεγάλη ποσότητα φαγητού που τρώμε και ιδίως ποτού που πίνουμε αμβλύνουν σιγά – σιγά τα αισθητήρια της γεύσης και παύουν να προκαλούν την αναμενόμενη ευχαρίστηση.

ΑΠΟΣΤΑΞΗ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Η απόσταξη έχει πολλές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένης της απόσταξης των αιθέριων ελαίων και των αλκοολούχων ποτών. Οι αποστακτήρες χαλκού είναι απολύτως κατάλληλοι για τις εφαρμογές αυτές, ωστόσο, πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις για την αποφυγή σωματικών βλαβών ως αποτέλεσμα αμέλειας ή η συνεχής κατανάλωσης ανθυγιεινών αποσταγμάτων.

Η απόσταξη είναι ο διαχωρισμός των συστατικών ενός διαλύματος, με βάση το διαφορετικό σημείο βρασμού κάθε συστατικού. Αυτό γίνεται με τη θέρμανση του διαλύματος σε έναν βραστήρα έτσι ώστε τα συστατικά που το απαρτίζουν να αρχίσουν να εξατμίζονται, κατόπιν μέσω ενός σωλήνα να καταλήγουν σε έναν συμπυκνωτή όπου ψύχονται και επανέρχονται – διαχωρισμένα πια – στην υγρή κατάσταση τους.

Η αιθανόλη (οινόπνευμα) εξατμίζεται στους 78,3 ºC στο επίπεδο της θάλασσας ενώ το νερό στους 100 ºC. Αυτό σημαίνει ότι ένα διάλυμα αυτών των συστατικών θα εξατμίζεται μεταξύ αυτών των δυο θερμοκρασιών ανάλογα με το ποσοστό του καθενός σε αυτό το διάλυμα. Πτητικότερα συστατικά αυτών των δυο (δηλαδή με χαμηλότερο σημείο βρασμού), τείνουν να εξατμιστούν πρώτα – έτσι, το πρώτο μέρος του αποστάγματος που λαμβάνουμε θα είναι πλουσιότερο σε αυτά τα συστατικά. Τέτοιες ενώσεις είναι η ακετόνη, η μεθανόλη και διάφοροι εστέρες, ανεπιθύμητα κλάσματα που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό (η μεθανόλη σε υψηλές περιεκτικότητες μπορεί να προκαλέσει από τύφλωση έως θάνατο). Σωστή πρακτική αποτελεί η απομάκρυνση των κλασμάτων  αυτών: από πρώτη ύλη (υγρή ή σταφυλοπολτό) όγκου 20 L είναι καλό να πετάμε τα πρώτα 50 mL παραγομένου αποστάγματος. Αυτό το μέρος του αποστάγματος προέρχεται από το κλάσμα που ονομάζεται κοινά «κεφαλή».

Το αποτέλεσμα κάθε απόσταξης χωρίζεται σε τρία ξεχωριστά τμήματα με την ακόλουθη σειρά: κεφαλές, καρδιά και ουρές. Το καλύτερο και πλέον επιθυμητό τμήμα της απόσταξης λαμβάνεται από τις καρδιές. Η τέχνη της απόσταξης έγκειται στο σωστό διαχωρισμό αυτών των τριών τμημάτων και ιδίως στο πότε θα αρχίσει να συλλέγεται η καρδιά και πότε θα σταματήσει. Έμπειροι οινοπνευματοποιοί χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους για να καθορίσουν τα σημεία διαχωρισμού: οι κεφαλές έχουν συνήθως πολύ έντονη γεύση και είναι δύσοσμες. Οι καρδιές του αποστάγματος (που περιέχουν και την περισσότερη αιθανόλη) θα πρέπει να είναι απολύτως διαφανείς και άοσμες. Οι ουρές περιέχουν μεγάλη ποσότητα ενώσεων με υψηλότερα σημεία βρασμού, όπως είναι οι ανώτερες αλκοόλες και η φουρφουράλη. Οι ενώσεις αυτές μπορεί να χαλάσουν τη γεύση του αποστάγματος, αν αναμιχθούν με αυτό σε μεγάλη ποσότητα. Το σημείο για τις ουρές μπορεί να προσδιοριστεί από την γεύση, τη μυρωδιά και τη γαλακτώδη θολότητα του αποστάγματος. Οι ουρές αποθηκεύονται συνήθως και συμπεριλαμβάνονται στην επόμενη παρτίδα απόσταξης καθώς περιέχουν σημαντικό ποσό αιθανόλης, που μπορεί να ανακτηθεί.

Τα σημεία διαχωρισμού των τμημάτων δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν με έλεγχο της θερμοκρασίας του βραστήρα. Μπορούμε να ξέρουμε όμως ότι εφόσον η θερμοκρασία του ανέλθει των 97 ºC, η απόσταξη θα πρέπει να διακοπεί: Το σύνολο της αιθανόλης θα έχει οπωσδήποτε ήδη παραλειφθεί. Καλύτερη μέθοδος διαχωρισμού των κλασμάτων είναι αυτή που γίνεται βάση της μέτρησης των αλκοολικών βαθμών του αποστάγματος. Σε γενικές γραμμές, η διακοπή της συλλογής καρδιών πρέπει να γίνεται γύρω στους 25% Vol..

Περαιτέρω εξευγενισμός του αποστάγματος μπορεί να γίνει με δεύτερη απόσταξη. Αυτή μπορεί να γίνει κατόπιν ανάμειξης του αποστάγματος με το μισό της ποσότητας του σε νερό (π.χ. 10 L αποστάγματος με 5 L νερό).

Προετοιμασία πρώτης ύλης

– Η πρώτη ύλη (τσίπουρα με μούστο) αφήνεται προς ζύμωση, όπως ο μούστος προορίζεται να γίνει κρασί. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ζυμωθεί σε δοχείο κατάλληλο (βαρέλι πλαστικό ή ανοξείδωτο) και να ελέγχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα η πυκνότητά του. Όταν η πυκνότητα μας δείχνει ότι ζύμωσή του έχει τελειώσει, το προϊόν τίθεται προς απόσταξη.

– Είναι καλύτερα να αποστάζεται υγρή πρώτη ύλη. Αυτό σημαίνει ότι είναι καλό τα στέμφυλα-τσίπουρα να πιεστούν, να παραλάβουμε το χυμό τους (μούστος) και αυτό να αποστάξουμε. Σε αντίθεση περίπτωση θα πρέπει να παρασκευάσουμε ένα πλέγμα, το οποίο θα τοποθετηθεί στον πυθμένα του αποστακτήρα και δεν θα επιτρέπει στα στέμφυλα να επικολλώνται σε αυτό, να καίγονται και να προσδίδουν οσμές καμένου (τσίκνας) στο απόσταγμα.

Προετοιμασία αποστακτήρα

– Πριν τη χρήση ο αποστακτήρας πρέπει να πλένεται καλά (με ένα σκληρό σφουγγάρι). Η χρήση του όξους (ξυδιού) είναι ιδανική, καθώς το ξύδι αντιδρά με ενώσεις χαλκού, ο οποίος είναι ανεπιθύμητος στο απόσταγμα. Ειδικότερα, το μέρος του αποστακτήρα που πρέπει να ελεγχθεί περισσότερο είναι οι σωλήνες ροής και υγροποίησης των ατμών. Από εκεί πρέπει να περαστεί πρώτα ξύδι το οποίο ακολούθως θα ξεπλυθεί με νερό (υπό πίεση).

– Η φωτιά κάτω από τον αποστακτήρα πρέπει να είναι αναγωγική (γαλάζια) και (τουλάχιστον στην αρχή) να είναι χαμηλής έντασης. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται ο ανώμαλος βρασμός (που μας αποδίδει αντί για απόσταγμα, την πρώτη ύλη). Καλό θα είναι, η φλόγα να είναι σταθερής έντασης πράγμα που σημαίνει ότι είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται γκάζι αντί για ξύλα.

Έλεγχος του αποστάγματος

Ως γνωστόν το απόσταγμα χωρίζεται σε τρία μέρη, την κεφαλή, την καρδιά και την ουρά. Επιλέγουμε  την καρδιά διότι στην κεφαλή περνούν πολλές πτητικές ενώσεις (μεθανόλη) και στην ουρά βαριά αρώματα. Καλό θα ήταν να συλλέγεται το απόσταγμα σε κλάσματα. Σε καθένα από αυτά μετρείται ο αλκοολικός βαθμός. Συνεχίζεται η απόσταξη μέχρι το τελευταίο κλάσμα να μας δείξει 10 αλκοολικούς βαθμούς  (%vol).

Σημαντικές παρατηρήσεις

– Μην βάζετε ποτέ άνυδρα (στεγνά) στέμφυλα στο βραστήρα.

– Ελέγχετε πάντοτε το νερό στον ψυκτήρα, να είναι δροσερό.

– Ποτέ μην γεμίζετε πλήρως τον βραστήρα (ξέχειλα). Υπάρχει κίνδυνος ανώμαλου βρασμού. Αφήνετε τουλάχιστον τρία δάχτυλα κενό.

– Ποτέ μην σφραγίζετε τον σωλήνα εξόδου του αποστάγματος κατά τη λειτουργία. Θα αναπτυχθεί πίεση στον αποστακτήρα και θα τινάξει τον άμβυκα (καπάκι).

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Μίαν φοράν απέπλευσα από τας Ηρακλείους στήλας[1] και βοηθούμενος υπό ουρίου ανέμου επροχώρησα εις τον Εσπέριον ωκεανό[2]. Ο λόγος δε και ο σκοπός του ταξειδίου μου ήτον η περιέργεια και ο πόθος να γνωρίσω νέα πράγματα και να μάθω που τελειώνει ο ωκεανός και τίνος είδους άνθρωποι κατοικούν πέραν αυτού. Δια τούτο επήρα εις το πλοίον τρόφιμα πολλά και νερόν αρκετόν, παρέλαβα δε και πεντήκοντα φίλους και ομηλίκους, έχοντας τους αυτούς πόθους^• προσέτι επρομηθεύθην πολυάριθμα όπλα, δια της υποσχέσεως δε μεγάλου μισθού ευρήκα ένα άριστον κυβερνήτην και το πλοίον, το οποίον ήτον ελαφρόν σκάφος, επεσκεύασα, ώστε να αντέχη εις μακρόν και επικίνδυνον ταξείδιον.

Επί μίαν ημέραν και μίαν νύκτα επλέαμεν με τόσο μικράν ταχύτητα, ώστε η γη διεκρίνετο ακόμη εις τον ορίζοντα^• αλλά την επομένην, κατά την ανατολή του ηλίου, και ο άνεμος ήρχισε να δυναμώνη και κύματα υψώθηκαν μεγάλα και σκότος έγινε και ουδέ να συστείλωμεν τα ίστια ήτο δυνατόν. Αφεθέντες  λοιπόν εις την διάκρισην του ανέμου και των ρευμάτων, επαλαίαμεν επί εβδομήκοντα εννέα ημέρας με την τρικυμίαν^• την ογδοηκοστήν δε έξαφνα έλαμψεν ο ήλιος και βλέπομεν εις όχι μεγάλην απόστασην νήσον υψηλήν και δασώδη, εις την οποίαν η προσέγγισις δεν ήτο δύσκολος, διότι ήδη η τρικυμία κατά πολύ είχε κοπάσει. Προσεγγίσαντες λοιπόν εξήλθαμεν και ένεκα των μακρών κακοπαθειών εμείναμεν επί πολύ ξαπλωμένοι κατά γης^• έπειτα εσηκωθήκαμεν και διηρέθημεν ούτως ώστε τριάκοντα μεν εξ ημών έμειναν να φυλάττουν το πλοίον, είκοσι δε και εγώ ανέβημεν να κατασκοπεύσωμεν την νήσον.

            Αφού δ’ επροχωρήσαμεν δια μέσου δάσους έως τρία στάδια[3] από της παραλίας, βλέπομεν μίαν στήλην από χαλκόν επί της οποίας επιγραφή με γράμματα Ελληνικά, τα οποία είχον ημιεξαλειφθεί και μόλις διεκρίνοντο, έλεγεν^• «έως εδώ έφθασαν ο Ηρακλής και ο Διόνυσος». Εφαίνοντο και δύο ίχνη πλησίον επί μεγάλης πέτρας, εκ των οποίων το μεν είχεν έκτασιν ενός στρέμματος, το δε μικροτέραν^• υποθέτω δε ότι το μικρότερον ήτο του Διονύσου, το άλλο δε του Ηρακλέους. Αφού επροσκυνήσαμεν, επροχωρήσαμεν^• μετ’ ολίγον δε εφθάσαμεν εις ποταμόν, όστις έρρεεν οίνον, ομοιότατον μάλιστα με τον Χιακόν[4]. Ήτον δε τόσον πολύ και άφθονον το ρεύμα, ώστε εις τινά μέρη ηδύνατο και πλοία να σηκώσει. Βλέποντες τα σημεία ταύτα επιστεύσαμεν έτι μάλλον εις τ’ αναφερόμενα υπό της στήλης, ότι ο Διόνυσος είχεν έλθει εις την νήσον εκείνην. 

            Θέλων δε να μάθω και από πού επήγαζεν ο ποταμός, επροχώρησα αντιθέτως προς το ρεύμα^• και πηγήν μεν αυτού καμμίαν δεν ευρήκα, αλλά πολλά και μεγάλα κλήματα κατάφορτα με σταφύλια, από την ρίζαν εκάστου έσταζεν οίνος διαυγής κ’ εκ των σταγόνων τούτων εσχηματίζετο ο ποταμός. Ήσαν και ψάρια πολλά εις τον ποταμόν, τα οποία είχαν και το χρώμα και την γεύσην του οίνου. Όταν επιάσαμεν κ’ εφάγαμεν απ’ αυτά τα ψάρια εμεθύσαμεν^• και όταν τα εσχίσαμεν τα ευρήκαμεν γεμάτα μούστον. Αλλ’ έπειτα εσκέφθημεν να τα’ αναμιγνύωμεν με ψάρια του νερού και ούτω εμετριάζαμεν την άκρατον οινοφαγίαν.

            Έπειτα επεράσαμεν τον ποταμόν, εις το μέρος όπου ήτο διαβατός κ’ ευρήκαμεν είδος κλημάτων θαυμαστόν. Από τον κορμόν αυτών, ο οποίος ήτο παχύς και δυνατός, εξήρχοντο γυναίκες καθ’ όλα τέλειαι μέχρι των λαγόνων. Τοιουτοτρόπως ζωγραφίζουν εις την πατρίδα μας την Δάφνην, όπως μεταμορφώθει εις δέντρον δια να αποφύγει τον Απόλλωνα, καθ’ ην στιγμήν ούτος επεχείρει να την συλλάβει εις την αγκάλην του. Από δε τα άκρα των δακτύλων των εφύοντο οι κλάδοι φορτωμένοι σταφυλάς. Όταν επλησιάσαμεν, μας εχαιρέτων και μας εδεξιούντο^• και άλλαι μεν ωμίλουν την Λυδικήν, άλλαι την Ινδικήν και αι περισσότεραι την Ελληνικήν γλώσσαν. Μας έδιδον και φιλήματα, όσοι δ’ εφιλούντο ευθύς εμέθυον και εγίνοντο έξω φρενών. Δεν επέτρεπον όμως να δρέπωμεν τους καρπούς και αν επεχειρούμεν να κόψωμεν σταφύλια, ησθάνοντο πόνον κ’ εφώναζαν. Επεθύμουν δε και να έλθουν εις ερωτικήν επιμιξίαν μεθ’ ημών^• αλλά δύο εκ των συντρόφων μας, οίτινες τας επλησίασαν, δεν απελύοντο πλέον, αλλ’ είχον δεθεί από τα αιδοία^• συνεκολλήθησαν δε και συνερριζώθησαν και μετ’ ολίγον από τους δακτύλους και αυτών εφύτρωσαν κλάδοι και τους περιέπλεξαν έλικες, δεν θα εβράδυνον δε να καρποφορήσουν και αυτοί.

            Τους αφήκαμεν και επιστρέψαντες εις το πλοίον διηγήθημεν εις εκείνους τους οποίους είχαμεν αφήσει εκεί όσα είδαμεν και των συντρόφων την αμπελομιξίαν. Έπειτα αφού εκάμαμεν προμήθειαν νερού και οίνου εκ του ποταμού, διενυκτερεύσαμεν εις την παραλίαν.

Λουκιανού Σαμοσατέως «Αληθής ιστορία» (απόσπασμα)

Μετάφραση Ιω. Κονδυλάκη, Αθήνα 1911[5]